Maaien is belangrijk. Daarmee voorkomt Waterschap Rivierenland dat sloten en weteringen dichtgroeien en wateroverlast ontstaat. Bij droogte kan er voldoende water worden aangevoerd. Op dijken is het belangrijk dat de grasmat sterk is. Tegelijk zijn sloten en dijken het leefgebied van flora en fauna, het waterschap wil de biodiversiteit bevorderen.

Veiligheid bij maaiwerkzaamheden: houd afstand, maak oogcontact en wees geduldig.

De komende tijd maaien we bermen langs wegen en dijken. Deze maaimachines hebben lange maaiarmen en de bestuurders zijn druk aan het werk. Het is belangrijk om te beseffen dat er gevaarlijke situaties kunnen ontstaan als fietsers te dicht langs de maaiers rijden. Daarom roepen we iedereen op om veiligheid voorop te stellen.

1. Houd afstand: Geef de maaimachines voldoende ruimte. Fiets niet vlak langs de maaiers, maar houd een veilige afstand.
2. Maak oogcontact: Als je een maaimachine nadert, kijk dan naar de bestuurder. Hij of zij geeft aanwijzingen waar je veilig langs de machine kunt gaan.
3. Wees geduldig: De maaiers werken hard om onze wegen en dijken netjes te houden. Heb begrip voor hun werk en wacht even als je ze tegenkomt.
4. Let op: Fietsers, let extra goed op als je een maaimachine tegenkomt. Vertraag en houd rekening met de situatie.

Samen zorgen we voor een veilige omgeving voor iedereen. Laten we onze dijken en wegen delen met respect voor elkaar. 

Dijken: gezonde grasbekleding

Waterschap Rivierenland beheert honderden kilometers waterkeringen. Deze dijken zorgen in de eerste plaats voor veiligheid tegen overstromingen. Om de dijk te beschermen tegen stromend water en golven is een goede grasmat nodig met een sterk wortelstelsel. De wortels houden de grond bij elkaar. We spreken wel over gras, maar op een paar vierkante meter kunnen tientallen plantensoorten groeien.

Sterke wortels ontstaan als het gras gezond is en goed wordt onderhouden. Doe je dat niet, dan kan gras verstikken en kunnen wortels afsterven. Of er komen soorten op die we niet op de dijk willen, zoals bomen en struiken. Daarom maaien we de dijken elk jaar één of twee keer. We voeren het maaisel af. Op die manier wordt telkens ook een beetje voeding uit de grond afgevoerd, dat zit immers in het gras.

Daardoor gebeurt iets bijzonders. Wanneer er minder voeding in de grond zit, kunnen er meer bijzondere soorten grassen en planten komen. En die bieden weer een prachtige leefomgeving voor insecten op de dijken.

Dijken als leefgebied voor insecten

Dijken vormen mooie leefgebieden voor insecten. Dijken lopen over lange afstanden door het landschap, ze vormen een lang lint als leefgebied. Of als ‘verbindingsweg’ voor insecten die een nieuw leefgebied zoeken.

Daarnaast hebben de dijken schuine hellingen met steeds een andere positie ten opzichte van de wind en de zon. Een zuidhelling krijgt meer zon en wordt eerder warm, een noordhelling is juist koeler. Verschillende soorten profiteren hiervan.

Tot slot staan er op de dijk vaak plantensoorten die niet in de omgeving groeien. Omdat in die omgeving woningen staan, of weilanden liggen met minder soorten.  Bepaalde planten groeien bijna alleen op de dijken in het rivierengebied.

Deze combinatie van lengte, ligging en plantensoorten is uniek. Insecten vinden zo een gebied om voedsel te vinden, om zich te verschuilen tegen roofdieren en om zich voort te planten. En er zijn insecten die daarvoor niet alleen de dijk gebruiken, maar ook de omgeving van de dijk. Daar staan immers weer andere plantensoorten.

Het waterschap zorgt al heel lang dat de grasmat sterk blijft en een plek biedt voor insecten. Al sinds de jaren ’80 van de vorige eeuw houden we bij dijkversterkingen rekening met de aanleg of ontwikkeling van bloemrijke dijken. Sinds die tijd maaien we het gras en voeren we het consequent af. Dat levert op de dijk steeds meer plantensoorten op.

Dijken en kades werden tot 2020 doorgaans twee keer per jaar gemaaid. De eerste maaibeurt tussen 15 juni en 1 juli, de tweede maaibeurt tussen 1 september en 15 september. Sinds 2020 knippen we de eerste maaibeurt in twee fasen, waarbij het ene talud al in mei en het tegenoverliggende talud voor 15 juli wordt gemaaid. Planten die vroeg worden gemaaid, kunnen weer uitgroeien en bloeien rond de zomer. Insecten hebben zo altijd een plekje. En de dijk blijft sterk voor de veiligheid. Bij de tweede maaibeurt in september wordt alles ‘tegelijk’ gemaaid.

Dit is niet overal in het gebied al ingevoerd. Omdat we contracten met uitvoerders moeten aanpassen, duurt de uitrol van deze aanpak een paar jaar. En er blijven dijken die we om bepaalde redenen anders maaien. Omdat een gladgeschoren dijk niet meer voorkomt, is de zomerschouw dijken afgeschaft per zomer 2022.

Uitvoering gebeurt met inachtneming van de Wet Natuurbeheer. Wij doen dat tussen 1 januari en 1 mei 2025 tijdelijk met behulp van het ecologisch werkprotocol van de Vereniging van waterbedrijven in Nederland. Hierin staat ook beschreven hoe we met bijzondere diersoorten willen omgaan tijdens het onderhoud. Ook dijkbewoners en agrarische gebruikers onderhouden eigen dijkpercelen. Controle op dit onderhoudt vindt plaats in de 'schouw'.

De komende jaren wil het waterschap meer variatie en maatwerk leveren voor biodiversiteit.

En er zijn nog meer maatschappelijke voordelen. Insecten dragen bij aan de bestuiving van fruitbomen. Bepaalde insecten voeden zich met andere insecten die een nadeel zijn voor de landbouw, zo zijn er zweefvliegen die als larve bladluizen eten. En u geniet van de prachtige dijklinten.

Meer achtergronden van ons dijkbeheer en biodiversiteit lees je in het document dijkbeheer en biodiversiteit bij Waterschap Rivierenland.

Ideeënboek bij dijkversterking

In het ‘Ideeënboek Biodiversiteit voor dijkversterkingsprojecten’ staan voorbeelden hoe je bij een project ruimte kunt geven aan biodiversiteit. Het gaat om elementen die vanouds horen in het dijkenlandschap. Bijvoorbeeld soortenrijke graslanden, beplanting, poelen, vogelkasten of zandige kopjes. De elementen worden voor de toepasbaarheid beoordeeld aan de hand van zes randvoorwaarden. Voor meer informatie over het ideeënboek kunt u een mail sturen.

Water: maaien waar het moet, begroeiing waar het kan

Als watergangen (sloten) dichtgroeien, belemmert dat de aanvoer en afvoer van water. Dat kan voor problemen zorgen, bijvoorbeeld bij wateroverlast door hevige regenval of juist bij droogte. Daarom maaien we de watergang en de oevers. Maaien moet, maar wel met beleid.

Want het waterschap is er ook voor een goede ecologische waterkwaliteit en biodiversiteit. Daarvoor heb je waterplanten juist nodig. Daarom maaien wij alleen waar het nodig is en met respect voor de flora (planten) en fauna (dieren).

A- en overige watergangen

Elk water in ons gebied heeft een andere status: A (of A gedeeld onderhoud), B, C. Deze status hangt af van de hoeveelheid water die een sloot aan kan. De belangrijkste vaarten (A) onderhoudt het waterschap zelf. Dit is zo’n 4.400 kilometer. Voor de overige watergangen geldt dat de eigenaren van de aangrenzende grond verantwoordelijk zijn voor het onderhoud. Jaarlijks worden deze 'overige watergangen' door ons gecontroleerd (de schouw). Wanneer wij controleren en voor welke watergangen dat geldt leest u hier. Belangrijk is dat ook hier de sloot niet 'kaal' hoeft te zijn, zeker de oevers niet. Zolang de doorstroming maar niet belemmerd wordt.

Waar en wanneer we de A-watergangen maaien

We werken met uniforme onderhoudspakketten. Ze zijn zo opgesteld dat er voldoende flexibiliteit is om het onderhoud te optimaliseren, maatwerk te leveren en waar nodig te anticiperen op veranderende omstandigheden.

We huren deels aannemers in om ons te helpen bij het maaien. De eerste maaironde is globaal van april tot half juli, de tweede van half augustus tot november. Zo nodig kunnen we extra maaien of een maaibeurt uitstellen.

Maaien met oog voor natte natuur, waterkwaliteit en biodiversiteit

Bij het maaien houden we nadrukkelijk rekening met de flora en fauna. Voor de Wet Natuurbescherming hebben we een zorgplicht voor planten en dieren. We maaien volgens het ecologisch werkprotocol watergangen. Dit werkprotocol is een uitwerking van de gedragscode Wet natuurbescherming 2019 van de Unie van Waterschappen. Daarmee voldoen we aan onze wettelijke zorgplicht en proberen we met het onderhoud een bijdrage te leveren aan onze waterdoelen op het gebied van gezond en natuurlijk water.

We laten vaker vegetatie staan en maaien gefaseerd. Bij voorkeur gebruiken we natuurvriendelijke technieken en zetten we zo min mogelijk in op klepelen en toepassen van het sleepmes. Daarbij werken we aan de toename van het aantal soorten flora en fauna dat thuishoort in het rivierengebied. Daarbij richten we ons specifiek op kenmerkende soorten, die niet wettelijk beschermd zijn, maar die wel een extra steun in de rug kunnen gebruiken.

Afspraken rondom maaien van de A-watergangen:

• We maaien om voldoende doorstroming te houden.
• We maaien niet meer dan nodig; zo voorkomen we onnodige schade aan flora en fauna.
• We maaien met oog voor de natuur en het verbeteren van de waterkwaliteit en biodiversiteit.
• Bij voorkeur gebruiken we natuurvriendelijke technieken en zetten we zo min mogelijk in op klepelen en toepassen van het sleepmes.
• Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande infrastructuur van wegen, paden en sporen om schade als gevolg van insporing te voorkomen;
• Soms moeten we of onze aannemers over particuliere gronden rijden. Ben je eigenaar of pachter van deze gronden? Dan ben je verplicht om de onderhoudswerkzaamheden toe te staan.
• Eigenaren van percelen die grenzen aan onze watergang zijn verplicht om het vrijkomende maaisel te ontvangen. Dit staat in artikel 5.23 van de Waterwet beschreven.
• De aannemers zullen het werk zo zorgvuldig mogelijk uitvoeren. Mocht daarbij toch schade ontstaan, dan moet de aannemer dit direct bij je melden. Wordt de schade niet adequaat afgehandeld, dan kunt u dit melden.

maaikalender sloten en weteringen

Het gehele onderhoudsplan voor A-watergangen is hier te lezen.

Veelgestelde vragen over watergangen