Klimaatregio Klimaat Actief Rivierenland

In 2021 hebben Waterschap Rivierenland, provincie Gelderland en negen gemeenten in de regio Klimaat Actief Rivierenland (KAR) de Regionale Adaptatie Strategie (RAS) vastgesteld. Ook ruim 20 partners uit het gebied zijn hierbij betrokken. In de strategie hebben we afgesproken dat de KAR regio, klimaatbestendig en waterrobuust moet zijn. In 2035, maar uiterlijk in 2050.

Dat betekent dat we maatregelen nemen, zodat:

Klimaatregio klimaatactief rivierenland
  • We hevige neerslag goed kunnen opvangen en verwerken
  • We zo min mogelijk schade ondervinden door langdurige droogte
  • De effecten van extreme hitte worden verminderd én er voldoende koele verblijfplekken aanwezig zijn
  • Overstroming door rivieren voorkomen wordt

Alle partijen hebben de afspraken verder uitgewerkt in de Samenwerkingsagenda 2021-2023. Deze agenda beschrijft negen ‘speerpunten’. Dat zijn de concrete doelen die op de korte termijn centraal staan. Met deze doelen maken we samen de aanpak concreet. Hieronder lees je de adaptatiestrategie en het uitvoeringsprogramma:

Wat doet het waterschap?

We sluiten aan bij de regio en kijken goed naar het landschap

Als waterschap zijn we één van de partners in de regio. We nemen maatregelen die aansluiten bij de regionale plannen. We hebben daarnaast ook gekeken welke locaties extra gevoelig zijn voor de toe­ne­men­­de weersextremen. Verdroging, wateroverlast of watertekort bijvoorbeeld. Op deze plekken kunnen weersextremen zorgen voor schade bij inwoners, land­bouwers, telers en natuur.

We gaan in de regio Klimaatactief Rivierenland uit van elf klimaatkwetsbaarheden in het waterbeheer, verdeeld over drie subregio’s.

Betuwe:

Hoog en laag water op het Pannendersch kanaal
Hoog en laag water op het Pannendersch kanaal
  1. Watertekort door lange aanvoer en grote watervraag op oeverwallen. Hoge oeverwallen langs de Nederrijn en de Waal hebben in droge tijden last van water dat richting de rivier wegtrekt. De aanvoerroutes van water zijn hier lang. Als de fruitteelt verder uitbreidt dan kan een watertekort ontstaan.
  2. Wateroverlast door rivierkwel van de Waal en de Nederrijn. De Waal en de Nederrijn stromen in de gemeente Neder-Betuwe vlak langs elkaar. In dit gebied kan kwelwater van beide rivieren zorgen voor wateroverlast in de bebouwde kom.
  3. Wateroverlast in het Maurikse Veld. Dit is een laaggelegen gebied met veel kwelwater vanuit de rivier. De Maurikse Wetering voert water af naar de Linge. Bij extreem weer kan de capaciteit van ons gemaal onvoldoende zijn. Dit kan zorgen voor wateroverlast.
  4. Wateroverlast en -tekort door flessenhals op de Linge. Bij Tiel is de Linge krap voor het aan- en afvoeren van water. Dit kan zorgen voor wateroverlast in stedelijk gebied. Of voor watertekort bij landbouw benedenstrooms.
  5. Watertekort en verminderde waterkwaliteit in de bebouwde kom. In de buurt van Arnhem-Zuid, Huissen en Angeren trekt het water bij lage rivierwaterstanden weg naar de rivier. Het watersysteem is nog ingericht op het afvoeren van water. In droge tijden kan dit zorgen voor watertekort en/of slechtere waterkwaliteit.

Beneden-Linge:

  1. Watertekort en -overlast door veel functies bij Linge en Merwedekanaal. In de laaggelegen komkleigebieden tussen de Waal en Nederrijn/lek zorgt de Linge voor het aan- en afvoeren van water. In dit gebied wordt water op veel verschillende manieren gebruikt. Hierdoor zijn verschillende eisen gesteld aan het watersysteem. Dit kan zorgen voor watertekort of wateroverlast.
  2. Watertekort op de oeverwallen van de Tielerwaard. De Tielerwaard bestaat uit zandige oeverwallen. In droge tijden kan water wegtrekken richting de rivier. De aanvoerroutes van water zijn lang en de fruitteelt heeft een groeiende watervraag. Deze combinatie kan in droge tijden zorgen voor watertekort.

Bommelerwaard:

  1. Wateroverlast en waterkwaliteit bij de glastuinbouw. In de Bommelerwaard is er glastuinbouw op hogere zandige oeverwallen en lage komkleien. In combinatie met het verharde oppervlak van de kassen kan dit zorgen voor wateroverlast. Daarnaast is waterkwaliteit een aandachtspunt vanwege een drinkwaterinnamepunt van Dunea. Gezuiverd water bevat nog altijd bestrijdingsmiddelen.
  2. Watertekort door uitbreiding fruitteelt en verouderd watersysteem. Rond Kerkdriel is de ondergrond zanderig. In droge tijden kan water wegtrekken richting de rivier. Het watersysteem is hier krap. Bij een toenemende waterbehoefte kan dit in droge perioden zorgen voor watertekort.
  3. Verslechtering van waterkwaliteit bij inlaten van de Maas. Bij Hedel is de Maas niet gestuwd. De stroomsnelheid in droge perioden is laag. Het gebied is voor water afhankelijk van water vanuit de Maas. Bij eb is dit soms niet mogelijk. En in warme perioden kan er blauwalg ontstaan op de Maas. Dan is het kiezen tussen water met blauwalg of geen water.

We voeren maatregelen uit om de kwetsbaarheden te verminderen

Met het inzicht in kwetsbaarheden kunnen we keuzes maken. Aan welke knoppen moeten we draaien om de kwetsbaarheden te verminderen? Dit beschrijven we in ons ‘Waterschaps Uitvoerings Plan’ (WUP). Dit plan beschrijft welke klimaat­maat­regelen we gaan uitvoeren in de regio Klimaat Actief Rivierenland. We doen dit samen met partners zoals gemeenten. Maatregelen die we de komende jaren gaan uitvoeren zijn bijvoorbeeld:

  • Maatregelen tegen droogte en verslechterde waterkwaliteit:
    • Automatische stuw
      Automatische stuw
      Verruiming van een tweede aanvoerroute richting aanvoergebied Wadenoijen in de Tielerwaard
    • Stuwen automatiseren zodat we nog efficiënter water vast kunnen houden
    • Water- en klimaatbuffers aanleggen in de Bommelerwaard, Betuwe en Tielerwaard
    • Verbeteren van de bestaande aanvoerroute langs de A15 bij Geldermalsen in de Tielerwaard
    • Onderzoek naar verbetering van inlaatwater uit de Maas (bij blauwalg op de Maas)
    • Klimaatrobuust inrichten en herprofileren van de Linge boven Tiel (tussen het Amsterdam-Rijnkanaal en de Julianastuw). Hiermee zorgen we voor een betere wateraanvoer benedenstrooms in de Tielerwaard
    • Het oplossen van stedelijke waterkwaliteitsknelpunten in samenwerking met gemeenten
  • Maatregelen tegen wateroverlast:
    • Stuwen automatiseren zodat we nog efficiënter water kunnen afvoeren
    • Water- en klimaatbuffers aanleggen in de Bommelerwaard, Betuwe en Tielerwaard
    • Onderzoeken hoe we het Maurikse Veld minder kwetsbaar maken voor wateroverlast
    • Het oplossen van stedelijke wateroverlast in samenwerking met gemeenten