Hoogwater op de rivieren

Sterke dijken

Waterschap Rivierenland beheert ruim 500 kilometer aan rivierdijken langs Maas, Waal, Nederrijn en Lek. De dijkversterkingen na het hoogwater en de evacuaties in 1995 maakten de dijken veiliger. Het waterschap heeft de situatie onder controle, waar nodig nemen we maatregelen om overlast of risico’s te vermijden. 

Buitendijks: watervlaktes

Waar de Waal met het project Ruimte voor de Rivier in de afgelopen jaren nevengeulen kreeg, stromen volop mee: zoals de Spiegelwaal bij Nijmegen-Lent en het Munnikenland bij Slot Loevestein. Buitendijkse campings, sportvelden of parkeerplaatsen komen dan onder water te staan. Waterschap Rivierenland kan buitenpolders gecontroleerd vol laten stromen, zoals bij Huissen en Tiel (Willemswaard).

Bij een waterstand van 13m bij Lobith staan vrijwel overal grote watervlaktes tegen de rivierdijken. Dan inspecteert het waterschap dagelijks de dijk: beheerders van het waterschap controleren de dijken op eventuele schades.

Binnendijks: natte velden door kwel

Aan de droge kant van de dijken leidt kwelwater tot volle sloten en natte velden. Ook in woonwijken kunnen vijvers en singels hoog staan, bijvoorbeeld in Nijmegen-Lent, Arnhem-Zuid, Tiel-Passewaaij of Gorinchem-Oost. Hoge waterdruk leidt tot wellen: plekken waar water uit de ondergrond omhoog komt. Met een hoger slootpeil geeft het waterschap tegendruk.

Coupures en dijkbewaking

Stijgt de Rijn boven 14m +NAP, dan kan het waterschap dijkbewaking instellen en coupures sluiten. Voor de dijkbewaking staat een dijkleger van zo’n 300 vrijwilligers en werknemers klaar. 

Coupures zijn openingen in dijken voor bijvoorbeeld verkeer, die bij hoogwater kunnen sluiten. Het sluiten wordt regelmatig geoefend. De eerste coupures die zouden sluiten, zijn aan de Waalkade in Nijmegen en de Waterpoort in Woudrichem.

De waterschappen staan bij hoogwater in nauw contact met Rijkswaterstaat, bijvoorbeeld over de verwachte waterstanden, de scheepvaart, het stuwbeheer op Nederrijn en Maas.

Hoogwater, goed voor bestrijding droogte?

In de afgelopen zomers was er sprake van droogte. We spreken van droogte als tijdens een langere periode minder neerslag valt dan er verdampt. Dit kan leiden tot minder water in sloten en vaarten en een lagere grondwaterstand. In het rivierengebied is er over het algemeen minder snel sprake van droogte dan op andere plaatsen in Nederland. Vanuit de grote rivieren kunnen we nog lang water het gebied in pompen. Daarnaast is periodiek hoger water op de rivieren ook goed voor de grondwaterstand in het rivierengebied! Door een hogere rivierwaterstand wordt het water onder de dijken doorgeduwd. Dit is een natuurlijk proces dat kwel wordt genoemd. Het kwelwater komt terecht in het grondwatersysteem en daarmee ook in de watergangen. Elke zomer starten we daarom weer met gevulde systemen. Staat het water in de rivier een jaar (of winter) lager, dan profiteren wij minder van dit effect.

Hoogwater op de grote rivieren heeft nauwelijks effect op de hoge gebieden in Nederland, waar de droogte soms groot is. Die gebieden krijgen geen water uit de grote rivieren. Ze moeten het hebben van neerslag. Gemeenten en waterschappen nemen steeds meer maatregelen om neerslag hier vast te houden. Ook inwoners en bedrijven kunnen hierbij hun steentje aan bijdragen.