Het Waardhuis: unieke parel van watererfgoed
Waar hebben we het over en waarom eigenlijk?
.svg?cb=n33P-b5K)
Het Waardhuis van de Overwaard is het historische bestuursgebouw waar heemraden van het voormalige waterschap vergaderden. De oudste delen dateren van 1581, nog ver voor de aanleg van de hoge boezems en de molens die nu zo beroemd zijn. Het gebouw ligt vlak naast de Elshoutsluis, die sinds 1369 al het water van de Alblasserwaard naar de Lek afvoert: Overwaard en Nederwaard. In het Waardhuis werd overlegd, gedineerd en ook geslapen omdat reizen alleen gebeurde bij daglicht. Door fusie in 1984 vertrok het bestuur naar Gorinchem, sindsdien wordt het gebouw incidenteel gebruikt. De laatste jaren houdt de Stichting Wereld Erfgoed Kinderdijk (SWEK) kantoor in het souterrain.
Grote verbouwing bij dijkversterking 1920
Het Waardhuis is onderdeel van het UNESCO Werelderfgoed. Het rijksmonument is het laatste historische bestuursgebouw dat Waterschap Rivierenland bezit. In het gebouw is de historische inventaris grotendeels aanwezig: zoals hensbekers, meubels en kaarten. Dat is een unieke combinatie. De oude bestuurszaal uit 1644 is de ruimte met de grootste cultuurhistorische waarde: vrijwel alle andere ruimtes zijn ingrijpend verbouwd bij de laatste grote dijkversterking in 1920. Toen is het gebouw aan de dijkzijde flink ingekort en kwam er een geheel nieuwe zolder en kap op. Op die zolder zijn nog altijd kleine slaapkamers te vinden met de vooroorlogse inrichting: bed, lampetkan, po en kaars. Een deel van het Waardhuis is dus niet ouder dan een eeuw.
Dijkmagazijn was ooit veel groter
Naast het Waardhuis stond ooit een veel grotere schuur. Rietgedekt, in de stijl van het dijkmagazijn dat nog bestaat aan de Lekdijk in Langerak. Omstreeks 1920 werd bij het Waardhuis ook het huidige Dijkmagazijn gebouwd. Op de begane grond kwam een paardenstal, boven is nu een overlegruimte. Tot voor kort was dit nog een steunpunt voor de dijkbewaking door Waterschap Rivierenland. Waardhuis en Dijkmagazijn staan samen op een strategische plek die alles te maken heeft met het werk van het waterschap: aan de dijk, de dijkweg en de moderne sluis, aan de kade langs de sluiskolk en aan de Molenkade van de Overwaard.
Van pilot naar herbestemming
Watererfgoed vertelt iets over de eigenschappen van een gebied en hoe onze voorouders daar mee omgingen. Erfgoed leert ons lessen over water en bodem, aanpassing en acceptatie, techniek en bestuur. Erfgoed krijgt steeds meer aandacht en waardering, ook bij Waterschap Rivierenland. Daarom gaf ons bestuur enkele jaren geleden de opdracht om ons erfgoed te inventariseren en beleid te maken. Om te beginnen met een pilot voor erfgoed zonder functie: zoals het Waardhuis, meteen de parel van ons watererfgoed. Een complex gebouw op een complexe plek. Dat leidde al snel tot een nieuwe opdracht: om te gaan herbestemmen. Het beste behoud is door goed gebruik. En dat is meer dan een paar ontvangsten per jaar en de jaarlijkse Open Monumentendag. Overigens bleek de afgelopen jaren daarvoor altijd veel animo juist van de directe buren in Kinderdijk. Want het Waardhuis is een bekend gebouw in het dorp, maar zelden open.
